Vardanyan layihəsi haqqında

Artıq yarım ildir ki, Rusiya hədəflərin qoyulduğu “Vardanyan layihəsi”nə cəlb olunub. Gəlin, “layihə”nin məqsədlərinə nə dərəcədə çatdığını və bunun nəticəsində hansı vəziyyətin yarandığını anlamağa çalışaq.
 
"Vardanyan layihəsi"nin məqsədləri
 
• “Vaşinqton sənədi”ndən sonra məlum oldu ki, danışıqlar yolunun dövlətlərarası və Bakı ilə Qarabağ erməniləri arasında bölünməsi var. Vardanyan Rusiyanın maraqlarını təmin etmək üçün Qarabağ ermənilərindən əsas danışıqlar aparan şəxs olmalı idi.
 
• Qarabağ ermənilərinin subyektivliyini artırmaq - ermənilərin reinteqrasiyası prosesində maneələr yaratmaq.
 
• ermənilərin Qarabağda möhkəmlənməsini və beləliklə, müqavimət səviyyəsini artırmaq - ictimai rəyə barışmazlıq tətbiq etmək, ümid yaratmaq.
 
• Qarabağ erməniləri mövzusunun beynəlmiləlləşdirilməsi - media ilə qarşılıqlı əlaqə.
 
• “Yerdə” maliyyə resurslarının yaradılmasının təmin edilməsi – Ermənistanın büdcə vəsaitlərindən, yəni Paşinyandan asılılığın azaldılması.
 
• Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqlarının Qarabağdan çıxarılmasına maneə yaratmaq.
 
• Ermənistanda onun gələcək inkişafı üçün “layihə”nin uğurunu təmin etmək.
 
Nə əldə etdiniz?
 
Qarabağ erməniləri mövzusunun beynəlmiləlləşməsi olub. Bu mövzuda erməni diasporunun və Ermənistanın himayədarlarının konsolidasiyası. Lakin bu beynəlmiləlləşmə Azərbaycana qarşı sanksiyaların tətbiqi üçün əsas olmadı, danışıqlar prosesi davam edir, əsas müzakirəçilər: ABŞ, Rusiya, Aİ danışıqlar prosesində iştirakını davam etdirir.
 
Azərbaycan “Vardanyan layihəsi”ndən necə istifadə etdi?
 
Azərbaycan “Vardanyan layihəsi”nin həyata keçirilməsinə səbrlə yanaşır, eyni zamanda xərclərin bərabərləşdirilməsi istiqamətində addımlar atır, “Yer kürəsi və siyasi-diplomatik müstəvidə tədbirlər görür. “Vardanian layihəsi” Bakının hərəkətlərini sürətləndirdi.
 
• Laçın yolunda keçirilən ekoloji aksiya Ermənistan silahlı qüvvələrinin mina, silah və şəxsi heyətin Qarabağa keçidini dayandırıb.
 
• Mədən əməliyyatları dayandırıldı – hər hansı qeyri-qanuni iqtisadi fəaliyyət dayandırıldı, yəni vəsaitlərin formalaşması dayandırıldı. Qarabağ erməniləri indiki mərhələdə tam olaraq İrəvanın, yəni Paşinyanın əlaltılarından asılı vəziyyətə düşüblər.
 
• Azərbaycan Vardanyanla danışıqlar aparmayıb, əksinə, onun getməsi tələbini irəli sürüb. General Volkov onu danışıqlara cəlb edə bilmədi.
 
• Azərbaycan Qərbə, xüsusən də ABŞ-a nümayiş etdirdi ki, Qarabağ erməniləri ilə dialoq tələbi “Vardanyan layihəsi”nə gətirib çıxarıb və bu tələb fundamentaldırsa, “Vardanyan layihəsi”nin uğuru Ermənistana da sirayət edə bilər. . Sülh müqaviləsi prosesi prioritet oldu.
 
• Ekoaksiya keçid məntəqəsinin mövzusunu aktuallaşdırıb və bu təklif artıq Münhendə Rusiyaya deyil, Ermənistan rəhbərliyinə verilib. Dekabrın 12-dən əvvəl olan iş rejimi olmayacaq. Bakının “qırmızı xətt”lərini keçmək lazım deyildi ki, Bakı Moskvanın “qırmızı xətt"lərini keçsin.
 
• Konsolidasiya əvəzinə həm Qarabağ erməniləri arasında, həm də Ermənistanın özündə daxili ixtilaf yarandı. Vardanyan da öz yazılarında “daxili müqavimət”i qeyd edir.
 
• Vardanyan “müqavimət simvolu” kimi Qarabağ ermənilərinin ümidlərinə ən böyük zərbəni vurdu, ən azı, o üzə çıxana qədər Qarabağ erməniləri talonlardan istifadə etmir və yol boyu sərbəst hərəkət edirdilər.
 
• Qarabağa dəstək infrastrukturları iflasa uğrayıb və onların Azərbaycan infrastrukturları ilə əlaqəsi uzaqda deyil - Qarabağ ermənilərinin subyektivliyindən yalnız xatirələr qalacaq. Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqlarının çıxarılması/dağıdılması rəsmiləşdikdən və Vardanyanın gələcək gedişindən/həbs edildikdən sonra Qarabağ ermənilərinin müqavimət səviyyəsinin heç bir əsası olmayacaq.
 
“Vardanyan layihəsi” Ermənistanla Rusiya arasında onsuz da mürəkkəb olan münasibətlərdəki ziddiyyətləri daha da dərinləşdirib. Layihə Rusiyanın özü üçün də "zəhərli" olur, belə ki, hətta Rusiya Sülhməramlı Qüvvələrinin (RSQ) Azərbaycanda MÜVƏQQƏTİ qaldığı zonada da proseslər nəzarətdən çıxır və RSQ-nin Laçın yolunda yeganə real eksklüzivliyi bulanıqlaşır və nəzarət-keçid məntəqəsi formasında institusional möhkəmləndirmə perspektivinə malikdir.